Om te beginnen wil ik bekennen dat ik mijzelf wel ervaringsdeskundige mag noemen op het gebied van het overwinnen van spreekangst. Hierbij een korte terugblik.
Als kind kampte ik met een laag zelfbeeld en de gevolgen daarvan. Bijvoorbeeld stotteren, een droge mond, en hartkloppingen als ik voor een groep mijn mond open moest doen. Met name het stotteren gaf veel schaamtegevoel, en belemmerde mij in het overbrengen van mijn boodschap. Het bijzondere feit deed zich voor dat als ik door een microfoon sprak het stotteren zich niet voordeed. Net zoals dat bij het zingen niet het geval is.
Hoe vaak heb je het meegemaakt dat je op je werk een presentatie moet geven, en dat je het vanwege de spanning die het met zich meebrengt liever zou vermijden?
Er zijn nu eenmaal situaties dat je er niet onderuit komt, of dat het voor je carrière belangrijk is om het juist wel te doen. En dan graag ook nog zo goed mogelijk! Je spreekangst overwinnen gaat je dan veel brengen.
Misschien heb je je al vaak afgevraagd waarom jij daar nu zo’n last van hebt, terwijl anderen daar juist plezier aan schijnen te beleven, voor wie spreekangst geen item is.
In dit artikel wil ik je graag meenemen in wat spreekangst is, en ook in wat de remedie is tegen dit fenomeen.
Het kost je ongeveer 10 minuten leestijd.
Je maakt dan kennis met:
- Wat is spreekangst?
- Symptomen van spreekangst
- Wat je niet gaat helpen
- Oorzaken van spreekangst
- Een strategie die werkt!
Spreekangst is dus geen ziekte en ook geen aangeboren afwijking, of ongeneeslijke ziekte. Het is ook weer niet zo dat er een simpel trucje bestaat om er van af te komen. Sommigen zijn op zoek gegaan naar een ‘knopje in het hoofd’ om deze angst te overwinnen. Zo werkt het helaas niet.
Wel is het zo dat je je eigen generatoren die spreekangst aanjagen kunt leren begrijpen, kunt gaan herkennen, en kunt ombuigen in spreekkracht.
De strategie die je daarvoor nodig hebt is simpel en krachtig. Het toepassen ervan in een eerst veilige omgeving en daarna in de praktijk gaan het grote verschil maken.
Als trainer op dit gebied heb ik veel mensen geholpen die dachten het overwinnen van spreekangst in hun geval niet mogelijk was.
De meesten van hen hadden het gevoel gevangen te zitten in de greep van spreekangst en hadden de overtuiging dat er in hun geval geen kruid tegen gewassen was!
En het zijn nu juist die overtuigingen die een deel van het probleem vormen.
- Sta open voor je eigen potentiëel als spreker
- Trek de ‘stoute schoenen’ en durf je zelf te gaan ont-dekken
- Durf jij op de kat te tikken voor een oriënterend gesprek? 🙂
Wat is spreekangst eigenlijk?
In de grond der zaak is spreekangst de angst om afgewezen te worden. Angst voor afwijzing is een zeer krachtige emotie omdat ze rechtstreeks gelinked is aan ons feitelijke voortbestaan.
Dit komt omdat wij diep van binnen beseffen dat wij mensen nodig hebben om te kunnen overleven. Deze wetenschap zit diep geworteld in ons emotionele brein. Vandaar dat geaccepteerd worden voor ons brein een zeer hoge prioriteit heeft.
Bij het spreken in het openbaar leggen wij ons hoofd voor ons gevoel op het hakblok. Wij zijn vanaf dat moment kwetsbaar voor de mening van anderen. Wanneer die mening negatief uitpakt, zegt ons emotionele brein dat dat grote gevolgen kan hebben voor ons voortbestaan.
Het goede nieuws is dus dat iets dat je jezelf aandoet, je ook weer zelf kunt wegdoen! Je kunt spreekangst overwinnen en met plezier leren presenteren.
Symptomen van spreekangst
Symptomen van spreekangst kunnen variëren van persoon tot persoon. Iemand die met een krachtige vorm van spreekangst kampt, heeft heftige symptomen. Wanneer je aan deze beklemmende en allesoverheersende angst lijdt, kun je zelfs volledig blokkeren zodra je voor een publiek staat.
Veel deelnemers ervaren zodra zij hun mond opendoen, en zelfs al daarvoor, dat zij last hebben van trillende ledematen, buikpijn, spierspanning en hartkloppingen. Ook een droge mond, veel slikken, of juist niet goed kunnen slikken en ook knikkende knieën komen veel voor. Heftig transpireren, stotteren, een volledige black-out en zelfs flauwvallen komt voor.
Deze symptomen kunnen zo heftig zijn dat je kunt gaan denken dat je niet meer te helpen bent. Het kan je het gevoel geven dat wat jij hebt veel erger is dan wie maar ook. En dat het iets is waar niets meer aan te doen valt.
Herken jij dit gevoel? Een ogenschijnlijk eenvoudig voorstelrondje kan dan al leiden tot één of meerdere van deze symptomen. Soms lukt het niet eens datgene te vertellen over jezelf wat je in gedachten had.
Jezelf in het middelpunt voelen staan kan tot paniekgevoelens leiden en vluchtgedrag teweeg brengen. Presentaties laat je daarom maar wat graag aan anderen over, zelfs als het bij je functie of rol hoort.
Wanneer je in je auto gas geeft en tegelijkertijd op je rem staat, gebeuren er meerdere onwenselijke dingen. Je motor wordt te heet en maakt teveel lawaai, de remmen raken oververhit, en de carrosserie begint lelijk te trillen.
Bij het presenteren met spreekangst zijn er soortgelijke elkaar tegenwerkende krachten aan het werk. Terwijl je er bij het presenteren op gericht bent naar buiten te treden, keer je je door je spreekangst tegelijkertijd naar binnen. Je wil jezelf geven aan het publiek, maar je sluit je tegelijkertijd op in jezelf. Je wil gas geven om je materiaal enthousiast te presenteren aan je publiek, maar je gedachten zijn alleen maar met jezelf bezig! Je staat volledig op de rem, bang om uit de bocht te vliegen.
Dit zijn de 3 remfactoren:
- Negatieve verwachtingen
- Naar binnen gerichte aandacht
- Ego gerichte voorbereiding
Door op deze drie remfactoren in te grijpen, gebeuren er bijzondere dingen.
Of je nu wil of niet, bij alles wat je in het leven doet, heb je ook een bepaalde verwachting. Die verwachting kan positief of negatief zijn. Welke gedachten koester jij voordat je gaat presenteren?
Veelgehoorde negatieve gedachten en verwachtingen bij mijn deelnemers zijn:
- Ik zal blij zijn als ik er vanaf ben
- Dit is niets voor mij, eigenlijk moet ik dit niet meer doen
- Ze zitten op mijn verhaal niet te wachten
- Als ik mijzelf vergelijk met anderen, ben ik ook inderdaad geen spreker
Bovenstaande gedachten en verwachtingen zijn een mega-generator van spreekangst!
Wat zijn jouw verwachtingen wanneer je gaat presenteren?
Hoe vindt je het om te luisteren naar een spreker die met zijn aandacht bezig is met de vraag hoe hij ‘overkomt’ op zijn publiek?
Het zou niet alleen vervelend zijn om naar te kijken, want het valt niet verbergen, maar het vraagt ook te veel van de spreker zelf waardoor hij niet meer vrijuit kan presenteren.
Multi-tasken met je aandacht is geen optie. Je aandacht is óf hoofdzakelijk bij je publiek, óf bij materiaal, óf bij jezelf. Hoe meer je met je bewustzijn bij jezelf bent, hoe minder je bewustzijn bij je publiek is. We noemen dit ook wel een verhoogd zelfbewustzijn. Dit leidt onherroepelijk tot verlies aan contact met het publiek. En tot meer spreekangst bij jezelf.
Wanneer je je onzeker voelt over je materiaal, maakt dit je ook onzeker over jezelf. Des te meer ben je met je aandacht bij jezelf, en des te minder bij je publiek.
En hoe meer je met die exercitie bezig bent, hoe zenuwachtiger je wordt; en hoe sterker je spreekangst ervaart. Niets vreemds eigenlijk. De kiem van spreekangst wordt dus al in de voorbereiding gelegd.
Laat je ego thuis en wees jezelf. Mensen komen voor je verhaal en niet voor jou, tenzij je heel beroemd bent. Helaas zie je nog te vaak dat sprekers op het podium staan ‘te eigen geilen’. Iets wat voor heel veel luisteraars vaak een afknapper is. TED-spreker Brene Brown gaf in haar talk ‘the power of vulnerability’ een aantal argumenten weer om je vooral zo kwetsbaar mogelijk op het podium te gedragen. Dit kan juist heel erg sterk zijn, aangezien het publiek vaak op zoek is naar een menselijke connectie. En die maak je niet met te veel egotripping.
Niemand is perfect en ook op het podium mag je fouten maken. Zelfs topsprekers zoals Bill Gates zijn hun tekst wel eens vergeten op het TED-podium. De analyse van verhalen op de vele TEDx-evenementen laat dit ook duidelijk zien. Persoonlijke verhalen uit het hart, waar mensen zich echt heel kwetsbaar opstellen, werden niet alleen het beste gewaardeerd maar bleven ook het beste achter.
Mijn deelnemers ervaren een diepgaande herkenning en erkenning van verkeerd gerichte aandacht, verwachtingen, en voorbereiding. Het aanleren van deze voor hen nieuwe krachtige methode luidde het einde van hun spreekangst in.
Maar ook het begin van plezier hebben in presenteren! Hun spreekangst sloeg om in spreekkracht!
Met deze op de persoon afgestemde methode en oefeningen in de praktijk, veranderd spreekangst in authentiek presenteren. Deze methode laat de spreker in jou opstaan. Welkom op het podium!
Je zult er niet alleen van profiteren als je voor een publiek staat, maar in elk contact met groepen en individuen zul je je sterk voelen en met plezier presenteren.
Bedenk hoe je plezier in je leven en loopbaan zal toenemen als jij je spreekangst eenmaal overwonnen hebt.
Hoe voelt het als je authentiek zou kunnen presenteren, en iedereen met belangstelling naar je zou luisteren? Zou dat je leven en je geluksgevoel niet ingrijpend beïnvloeden?
Geen hartkloppingen meer tijdens een voorstelrondje!
Wanneer trek jij die stoute schoenen aan, en ga je de vijand in de ogen kijken en verslaan?
Velen zijn jou voorgegaan, en ik sta klaar om met jou je droom waar te laten worden.
Wanneer je op zoek gaat naar hulp, zorg er dan voor dat je een goed beeld hebt van wat je kunt verwachten. Dat is de reden waarom ik altijd een intakegesprek afspreek om jouw vorm van spreekangst goed in kaart te brengen.
In dat gesprek komt al veel aan de orde met betrekking tot de achtergrond van jouw spreekangst. En jij kunt jezelf zo een beeld vormen van de manier waarop je geholpen gaat worden.
Velen zijn jou voorgegaan en hebben hun spreekangst volledig overwonnen. Maak spreekangst overwinnen tot een topprioriteit. Het zal je leven en je levensgeluk ingrijpend op een hoger plan brengen.